روح‌های بیمار، ذهن‌های سالم

روح‌های بیمار، ذهن‌های سالم

نوشته‌ی جان کاگ

ترجمه‌ی ملیکا خوش‌نژاد

«روح‌های بیمار، ذهن‌های سالم» با عنوان فرعی «چگونه ویلیام جیمز می‌تواند زندگی شما را نجات دهد؟» با لحنی شیوا، مفاهیمی الهام‌بخش، و مملو از بینش، هوشمندانه‌ترین و مهم‌ترین کتاب خودیاری است که تا به حال خوانده‌اید

مجموعه‌ی استخوان‌های روح دفترهایی‌ست در باب فلسفه و نظریه‌ی مدرن. استخوان‌های روح سر آن دارد تا بازنمایی تحلیلی و دقیقی از جریان‌ها و جنبش‌های فلسفی و نظری معاصر به‌دست دهد.

آنچه در «روح‌های بیمار، ذهن‌های سالم» انتظارتان را می‌کشد:

ویلیام جیمز؛ فیلسوف آمریکایی و بنیان‌گذار فلسفه‌ی پراگماتیسم، در آستانه‌ی بزرگسالی در مرز فروپاشی قرار داشت اما توانست خود را از چاه تاریکی که گرفتارش شده بود رها سازد و در طی دهه‌های بعدی زندگی‌اش بدل به پدر فلسفه و روان‌شناسی آمریکایی شود.

مشکل جیمز این نبود که دلش نمی‌خواست کاری بکند و عمرش را به بطالت و بیهودگی می‌گذراند بلکه مشکلش این بود که دلش می‌خواست کارهای زیاد و مختلفی را با هم انجام دهد و چون وقت محدود زندگی انسان این اجازه را به او نمی‌داد به ناامیدی ژرفی دچار شده بود. افزون‌براین، جیمز از همان آغاز جوانی درگیر مسائل و پرسش‌های عمیق فلسفی‌ای بود که ذهن اندیشمندان بزرگی را دز طول تاریخ به خود مشغول کرده بودند.

او بر این باور بود که اشخاصی همچون خودش روح‌های بیماری‌اند که زندگی برایشان دشوار است و مواجهه با بی‌معانی‌اش می‌تواند آن‌ها را تا مرز جنون بکشاند. جیمز در مواجهه با این چالش‌های طاقت‌فرسا فلسفه‌ای را بنیان نهاد که خود آن را فلسفه‌ای برای «داشتن ذهن سالم» می‌نامید. ازآن‌جایی‌که بیشتر ما انسان‌ها، به‌ویژه در عصر مدرن، بر لبه‌ی مغاک تلوتلو می‌خوریم، فلسفه‌ی ویلیام جیمز می‌تواند در ادامه‌ی مسیر چالش‌برانگیز و پرپیچ‌وخم زندگی راه‌گشایمان باشد.

جان کاک در کتاب جدیدش ضمن شرح مواجهه‌ی شخصی خودش با فلسفه‌ی ویلیام جیمز، خواننده را با مقدمات اندیشه‌ی ژرف و روح‌بخش او آشنا می‌کند و نشان می‌دهد که چطور فلسفه‌ای برای داشتن ذهن‌های سالم در مواجهه با مغاک هستی می‌تواند انسان‌ها را در مسیری هدایت کند که به زندگی شاد، سالم، هدفمند و درعین‌حال ژرف و معنادارشان منتهی شود.

ملیکا خوش‌نژاد؛ مترجم «روح‌های بیمار، ذهن‌های سالم» درباره‌ی این اثر نوشته است:

لازم است با شیوه‌ای نقادانه با دیدگاه‌های ویلیام جیمز و به‌طور کلی سایر اندیشمندان این حوزه به‌ویژه درباره‌ی مسائلی همچون جبرگرایی و آنچه در بیشتر مواقع به‌اشتباه نسبی‌گرایی نزد پراگماتیست‌ها تلقی می‌شود، مواجه شویم. در نهایت، باید بپذیریم که این متفکران و این شیوه‌ی اندیشه متعلق به فرهنگ و اشخاصی با آداب و رسوم و مذهب متفاوتی است که ممکن است با باورهای ما مغایرت داشته باشند.

با پذیرش این مسئله و همچنین حفظ ذهنیت نقادانه‌مان، می‌توانیم با همدلی و انصاف بیشتری با ویلیام جیمز و دیدگاه‌هایش روبه‌رو شویم و پیش از آنکه انگشت اتهام را به سویش نشانه بگیریم، سعی کنیم به‌خوبی درکش کنیم و چه‌بسا در میان دیدگاه‌هایش نقاط روشنی را بیابیم که می‌توانند در مسیر پرچالش و البته زیبای زندگی راهمان را هموارتر کنند.

 جان کاگ در پیشگفتار «روح‌های بیمار، ذهن‌های سالم» نوشته است:

اصلی فلسفه‌ی ویلیام جیمز از ابتدا تا انتها نجات یک زندگی، یعنی زندگی خودش است. فلسفه صرفاً تمرین فکری یا بازی با کلمات نبود. فلسفه بازی نبود، اگر هم بود، جدی‌ترین بازی دنیا بود. فلسفه درباره‌ی اندیشمند بودن و پرشور زیستن است. می‌خواهم مایه‌ی زندگی اگزیستانسیال [وجودی] جیمز را به خواننده معرفی کنم. البته در نهایت زندگی به پایان می‌رسد. هیچ‌کس تا ابد زنده نمی‌ماند. اما بعضی نویسندگان، به‌ویژه اشخاص برجسته‌ای چون جیمز، با حفظ و انتقال مهم‌ترین وجه انسان بودن به ما کمک می‌کنند پیش از مرگمان جان سالم به در بریم. جیمز فلسفه‌ای به‌وجود آورد که خود آن را فلسفه‌ی «داشتنِ ذهن سالم»  می‌نامد. شاید فلسفه‌ی او پادزهر اصلی روح بیمار نباشد، اما به‌نظرم می‌توان آن را نوعی درمان خانگی مؤثر دانست.

درباره‌ی نویسنده:

جان کاگ (متولد 1979) فیلسوف آمریکایی و رئیس و استاد فلسفه در دانشگاه ماساچوست لاول است. کاگ در فلسفه آمریکایی تخصص دارد. نوشته‌های او در پاریس ریویو، نیویورک تایمز و مجله‌ی هارپر منتشر شده است.

کاگ کارشناسی ارشد فلسفه را از دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا و دکترای فلسفه را از دانشگاه اورگان دریافت کرد. او تحصیلات پسا دکتری خود را در آکادمی علوم و هنر آمریکا و دانشگاه هاروارد به انجام رسانده است.

گزیده ای از روح‌های بیمار، ذهن‌های سالم:

اعتمادبه‌نفس محدودیت‌های خود را دارد. گاهی وقتی اراده می‌کنید به خودتان باور داشته باشید، در واقع دارید مرتکب اشتباه بزرگی می‌شوید. روز تولد سی‌سالگی‌ام درخواست طلاق دادم. مادرم را سرزنش نمی‌کنم. نصیحت او بازتاب چیزی است که در حال حاضر آن را حقیقت اساسی درباره‌ی روابط می‌دانم: اینکه اراده شرط ضروری ایجاد و حفظ روابط است.

همچنین می‌توانید روح‌های بیمار ذهن‌های سالم را از لینک زیر بخوانید: