در باب عقل پوپولیستی

در باب عقل پوپولیستی

نوشته‌ی ارنستو لاکلائو

ترجمه‌ی علی ربیع

لاکلائو معتقد است آنچه در انکار تحقیرآمیز پوپولیسم روی می‌دهد،  صرفاً انکار سیاست در یک کلام و اطمینان از این معناست که مدیریت درست اجتماع، دغدغه‌ی قدرت اجرایی‌ای است که مشروعیت خود را از آن جهت به دست آورده است که می‌داند یک اجتماع ′خوب′ چه ویژگی‌هایی دارد. این معنا طی قرن‌های متمادی همواره هسته‌ی مرکزی گفتمان ′فلسفه‌ی سیاسی′ بوده است که با افلاطون آغاز شد.

«در باب عقل پوپولیستی» به چه می‌پردازد؟

این کتاب از  سه بخش و هشت فصل تشکیل شده است.

بخش اول در باب عقل پوپولیستی «بدنام کردن توده‌ها» نام دارد که از سه فصل «پوپولیسم: ابهامات و تناقضات»، «گوستاو لوبون: تلقین و بازنمایی تحریف‌شده» و «تلقین، تقلید، همسان‌سازی» تشکیل شده است. اما بخش دوم با نام «برساخت ‘مردم’» هم با سه فصل «’مردم’ و تولید مقالی تهی‌بودگی»، «دال‌های شناور و ناهمگنی اجتماعی» و «پوپولیسم، بازنمایی و دمکراسی» به واکاوی مفاهیمی چون «دال شناور»، «ناهمگنی اجتماعی»، «دمکراسی» و «بازنمایی» پرداخته است. سپس نوبت بخش سوم، «گونه‌های پوپولیسم» می‌رسد که از دو فصل «حماسه‌ی پوپولیسم» و «موانع و محدودیت‌های برساخت ‘مردم’» تشکیل شده است.«حماسه‌ی پوپولیسم» به موارد تاریخی می‌پردازد و شرایط پدیداری همسانی‌های مردمی را بررسی می‌کند، در‌حالی‌که در فصل هشتم محدودیت‌های موجود در برساخت همسانی‌های مردمی را در نظر می‌گیرد.

در نهایت می‌رسیم به بخش بیان نتایج  که خود از سه زیر فصل تشکیل شده است. لاکلائو ابتدا به دو مورد از رویکردهایی می‌پردازد که اساساً با آن‌ها مخالف است؛ یعنی موارد پیشنهادی اسلاوی ژیژک، و مایکل هارت و آنتونیو نِگری که این دو مبحث در دو قالب زیر فصل « ژیژک: در انتظار مریخی‌ها» و «هارت و نِگری: خداوند عطا می‌کند» مطرح می‌شوند و سپس به‌سراغ یکی از دیدگاه‌های نزدیک‌تر به نظرات خود می‌رود و دیدگاه ژاک رانسییر را هم در قالب زیرفصل « رانسیر: کشف مجدد مردم» بررسی می‌کند.

لاکلائو درباره‌ی دلیل نگارش کتاب نوشته است: «پوپولیسم همواره به یک اضافه‌ی خطرناک ربط داده شده است که قالب‌های آشکار اجتماع عقل‌گرا را به چالش می‌کشد. بنابراین تا‌آنجا‌که من درک می‌کنم وظیفه‌ی اصلی من آن بود تا شفافیت بیشتری به منطق نهفته در پوپولیسم بخشیده، نشان دهم که پوپولیسم با آنچه بتوان آن را یک مفهوم حاشیه‌ای قلمداد کرد فاصله‌ی بسیار زیادی دارد و در نهاد هر فضای اجتماعاتی جای گرفته است.»

درباره‌ی نویسنده:

ارنستو لکلائو، زاده‌ی 6 اکتبر 1935 و درگذشته‌ی 13 آپریل 2014، فیلسوف آرژانتینی بود. لکلائو در دانشگاه بوینس آیرس به تحصیل تاریخ پرداخت و تا سال 1969، یکی از اعضای حزب سوسیالیست ملی بود. او به همراه همسرش، شانتال موفه، به عنوان سردمداران مکتبی موسوم به «مکتب تحلیل گفتمانی اسکس» شناخته می شوند.

برش‌هایی از کتاب:

* هیچ جهان‌شمولیتی وجود ندارد که یک سیادت‌طلبی نباشد.
* اورتگا یی‌گاست گفت، تاریخ نابود می‌شد اگر ما نسبت به تمام لحظات درونی آن انصاف می‌داشتیم.
* به دلیل عدم تحقق یک مطالبه‌ی خاص است که با سایر مطالبات نابرآورده یک همبستگی شکل می‌گیرد،
* بدون بازنمود فعال وجه خاص‌گرایی پیوند، هیچ زنجیره‌ی هم‌ارزی وجود نخواهد داشت.

از دیگر آثار علی ربیع که توسط نشر نیماژ متشر شده است می‌توان به «تاریخ تفکر سیاسی چین» نوشته‌ی یونگمین کیم اشاره کرد.