پاپشاه، تبعید پایِس نهم و ظهور اروپای نوین

پاپشاه، تبعید پایِس نهم و ظهور اروپای نوین

نوشته‌ی دیوید ایزریئل. کرتزر

ترجمه‌ی علیرضا عامری

داستان «پاپشاه، تبعید پایِس نهم و ظهور اروپای نوین» که سال ۲۰۱۸ توسط دیوید ایزریئل کرتزر نوشته شده. حکایتگر تغییر ماهیت معنوی‌ترین کانون مسیحیت جهان، یعنی واتیکان بعد از به تخت رسیدن یک پاپ در قرن نوزدهم و کاربست فایده‌گرایانه‌ی انواع تقیه‌های سیاسی‌اقتصادی در بزنگاه عافیت‌طلبی و ترسیم تأثیرپذیری رهبر کاتولیک‌های جهان از اطرافیان فاسد و دروغ‌پرداز است. نقص تراژیک قهرمان قصه یعنی پاپ، که ازقضا منجی بشریت است، در این روایتْ خود به‌بهای خون هزاران تن تمام می‌شود. گرچه اگر آن خفقان و سرکوب نبود شاید اروپای مدرن ظهور نمی‌کرد. اساساً درام جهان به‌یمن کشمکش خیر و شر در رخدادهای آن به‌پیش می‌رود.

آنچه در «پاپشاه، تبعید پایِس نهم و ظهور اروپای نوین» انتظار شما را می‌کشد:

این اثر به‌عنوان یک اثر تاریخی دراماتورژی‌شده که بین سال‌های ۱۸۴۶ تا ۱۸۷۸ با تمرکز بر دو سال ۴۸ و ۴۹ تاریخ چند کشور مهم اروپایی را به‌هم گره می‌زند. هم دیالوگ دارد، هم روایت با راوی‌ای که گاه اول شخص است، گاه سوم شخص و گاه دانای کل. این نمونه‌ای مثال‌زدنی از تاریخ‌نگاری نوین است، خاصه آنکه یک داستان پژوهشی هم هست. آن هم ازنوع کیفی به پشتوانه‌ی تحلیل محتوای نامه‌ها و اسناد و عکس‌های واتیکان و منابع متعدد کلیسایی و غیرکلیسایی. از این حیث این اثر ادبی یک تألیف چندصدایی و نه تک‌صدایی است که ویژگی‌های بکر بسیاری دارد. متن پر است از شخصیت‌های دوگانه و دوصنفه؛ مثلاً صدراعظم ـ کشیش، شاعر ـ پزشک.

نکته‌ی دیگر آنکه متن با آنکه مربوط به حدود دو قرن پیش است، امّا با توجه به اوضاع سیاسی جهان، بسیار معاصر می‌نماید. مثلاً در آن دوره هم گویی اجلاس‌هایی مثل 1 + 4 (چهار قدرت اروپایی به‌علاوه‌ی پاپ) وجود داشته است.

سخن مترجم:

کریستوفر کلارک  از لاندن ریویو آو بوکز «پاپشاه» را «حکایتی ظریف و تابناک» توصیف می‌کند. کریستین ساینس مانیتور  آن ‌را «ارزنده و باشکوه و تاریخ کلیسا در روایتی افسونگر» می‌خواند. کوین مدیگل  نویسنده‌ی «مسیحیت در قرون وسطی » آن ‌را «حکایت عصری خطیر از اروپا با مبنای فاضلانه و ذوقی رمان‌گونه» می‌داند. جو میچم  نویسنده‌ی «تامس جفرسن: هنر قدرت » این اثر را «متنی مهم برای درک نیروهای جاوید انسانی که قدرت و ایمان را توأمان شکل می‌دهند» می‌بیند. و سرانجام جیمز کرول  نویسنده‌ی «صومعه » آن را «نثری شیوا… اثری که نشان می‌دهد چگونه دین و سیاست آمیزه‌ای مرگبار تولید می‌کنند» می‌شمارد. متن کرتزر هم سخت و هم ساده است. هم نثرگون و هم شعرسان است. هم خبری و هم نمایشی است. و این وظیفه‌ی مترجم را دوچندان می‌کند.

درباره‌ی نویسنده:

دیوید ایزرئیل کرتزر، برنده‌ی جایزه‌ی پولیتزر 2015 به‌خاطر کتاب پاپ و موسولینی و استاد دانشگاه براون در رشته‌ی علوم اجتماعی است. او یکی از بنیانگذاران ژورنال مطالعات ایتالیای نوین عضو آکادمی هنر و علوم آمریکا و عضو هیئت امنای آکادمی آمریکا در رم است.

برشی از کتاب:

او (جووانی ماستای فِرّتی) واپسین پاپ ـ پادشاه بود؛ نقشی دوگانه که از ارکان طریقت کلیسا بود و به‌قدر یک هزاره ستون سامان سیاسی اروپا قلمداد می‌شد. مرگ سلطنت پاپ بر زمین به‌معنی یک برهه‌ی محوری در مسیر دگردیسی اروپا به‌شمار می‌رفت ـ انقلابی که یک سده پیشتر با نفوذ و اشاعه‌ی مفاهیم بنیادی چون رضای فرمانبرداران و افتراق کلیسا از دولت پا گرفته بود. صد البته چنین دگرسانیِ سرنوشت‌سازی آسان رقم نمی‌خورد، مگر به بهای خون‌های بسیار.

از دیگر آثار علیرضا عامری که توسط نشر نیماژ منتشر شده است می‌توان به ترجمه‌ی کتاب «راه‌های ایریشم» نوشته‌ی پیتر فرنکوپن  اشاره کرد.