داستان های پشت پرده

 آرش آذرپناه ، نویسنده و منتقد ادبی، گرچه تاکنون به نوشتن داستان‌های کوتاه، رمان و نقد داستان در مطبوعات شهرت داشته است، اما به واسطه‌ی این‌که دانش‌آموخته‌ی زبان و ادبیات فارسی در مقطع دکتری است، در حیطه‌های دانشگاهی به عنوان پژوهشگر داستان کوتاه نیز شناخته می‌شود.
کتاب داستان‌های پشت پرده نخستین کار تئوری او پس از چندین رمان و مجموعه داستان است که به تاریخ داستان کوتاه تمثیلی در ایران می‌پردازد. در این کتاب خواننده علاوه بر این‌که با سیر تاریخی داستان کوتاه تمثیلی و اهداف آن در ایران آشنا می‌شود، از برخی مشهورترین داستان‌های کوتاه تاریخی داستان ما، تفسیرهایی را خواهد خواند که تاکنون با آن رو‌به‌رو نشده است. بدین‌سان اگرچه به‌نظر می‌رسد بخش نخست این کتاب بیشتر جنبه‌ی آکادمیک دارد و مورد توجه دانشجویان ادبیات است، اما نیمه‌ی دوم آن بی‌گمان نویسندگان داستان و علاقه‌مندان به داستان فارسی را جذب خواهد کرد. نگاه تمثیلی به بعضی از داستان‌های فارسی که احتمالا بارها خوانده‌ایم، زوایای جدیدی از این داستان‌ها را بر ما مکشوف می‌گرداند؛ زوایا و لایه‌هایی که بی‌گمان تاکنون این‌گونه دیده نشده‌اند.

داستان‌های تمثیلی حکایت‌وار در ادبیات معاصر به‌لحاظ مضمونی بیشتر سیاسی‌اند تا اجتماعی یا فلسفی؛ چنان‌که در فصل گذشته دیدیم داستان‌های قصه‌واری مثل «آب زندگی» یا «اسائه‌ی ادب» به شکل حکایت‌های کهن روایت شده‌اند تا نویسنده‌ی خود را از گزند احتمالی هیأت حاکمه در امان نگاه دارند. گاهی نیز محوریتِ شخصیت حیوان در داستان، آن چنان که در قصه‌های کهن ایران و جهان دیده می‌شود، تمثیلِ سیاسی مدنظر نویسنده را می‌آفریند؛ چنان‌که «ماهی سیاه کوچولو» را می‌توان سیاسی‌ترین داستان تمثیلی با ساختار فابل دانست.