زیبایی‌شناسی کنش اجرایی

زیبایی‌شناسی کنش‌ اجرایی: دگردیسی تماشاگر و اجراگر یک زیبایی‌شناسی نو

اثر اریکا فیشر-لیشته

ترجمه‌ی افسانه کمالی

درباره‌ی نویسنده:

اریکا فیشر-لیشته (زاده ۲۵ ژوئن ۱۹۴۳ در هامبورگ)  پژوهش‌گر تئاتر آلمانی است. اریکا فیشر-لیشته از سال ۱۹۶۳ تا ۱۹۷۰ در دانشگاه آزاد برلین (FU) و در دانشگاه هامبورگ، مطالعات تئاتر، فلسفه، روانشناسی و … خواند.در سال ۱۹۷۳ استاد زبان و ادبیات آلمانی در دانشگاه یوهان ولفگانگ گوته در فرانکفورت آم ماین شد. در سال ۱۹۸۶ فیشر-لیشته کرسی ادبیات عمومی و تطبیقی ​​دانشگاه بایروث را بر عهده گرفت و در سال ۱۹۹۱ مدیر مؤسسه‌ی مطالعات تئاتر در دانشگاه یوهانس گوتنبرگ در ماینتس شد.

یکی از محورهای تحقیقات فیشر-لیشته، نظریه‌ی زیبایی‌شناسی اجراست. این مطالعه توضیحی تاریخی-نظری از اصطلاح پرفورمنس در مطالعات هنر ارائه می‌دهد. فیشر-لیشته، اثر هنری نمایشی را رویدادی تعریف می‌کند که اساساً باید به‌عنوان واقعیتی خود ارجاع در نظر گرفته شود. این بدان معنی است که هنر نمایشی به لحظه‌ی خاص اجرای خود گره خورده است، که باید تجربه شود. به این ترتیب، به گفته‌ی فیشر-لیشته، به مخاطب موقعیت جدیدی نیز داده می‌شود: از بینندگان صِرف به بازیگرانی تبدیل می‌شوند که تعامل آن‌ها با هنرمندان نمایشی تنها به اثر هنری تجسم ملموس و منحصربه‌فرد آن می‌دهد.  فیشر-لیشته رویکردهایی را برای شالوده‌ی احتمالی یک نظریه‌ی دگرگونی تئاتر هم در نظریه‌ی کنش گفتاری و هم در نظریه‌های جودیت باتلر مطرح می‌کند. همچنین تماشاگران زمانی اعمال نمایشی را انجام می‌دهند که به خود اجازه می‌دهند تحت تأثیر قرار گیرند. اجرا به این ترتیب به مخاطب اجازه می‌دهد تا حضور بازیگر را تجربه کند، و در فضای اجرا و نمایش قرار گیرد.

درباره‌ی کتاب:

در این کتاب، اریکا فیشر-لیشته ظهور اجرا را به‌مثابه‌ی یک «رخداد هنری» دنبال می‌کند. او با قراردادن هنر اجرا در موقعیتی برابر با ابژه‌‌ی هنری سنتی و مرسوم، زیبایی‌شناسی جدیدی را بشارت می‌دهد.

تجربه‌ی شگفت‌انگیزی که در یک اجرا برانگیخته می‌شود-محو کردن تمایزات بین هنرمند و تماشاگر، بدن و ذهن، هنر و زیبایی- در این کتاب در غالب پرورش روشی نو برای درک هنرهای اجرایی بسط داده شده است. اسلوبی که روندهای اجتماعی و فرهنگی گسترده‌تری را شامل می‌شود.

یک رخداد اجرایی با حضور جسم بازیگر و تماشاگر در کنار هم تاثیر قابل تاملی دارد. در این کتاب، اریکا فیشر-لیشته، این پدیده را به اجزای سازنده‌اش تجزیه و چگونگی دگرگونی رخدادهای اجرایی را تحلیل می‌کند. او به‌ویژه هنر اجرا و رخدادهای تئاتر تجربی را از زمان «تغییر جهت کنش اجرایی» در دهه‌ی ۱۹۶۰ مورد بحث قرار می‌دهد.